Ένα έγκλημα ‘χωρίς τιμωρία’, χωρίς απολογία ή έστω μία συγγνώμη από τους δράστες συνετελέστη στον τελευταίο χρόνο της Γερμανικής κατοχής της χώρας μας στην ακριτική Χίο με δεκάδες θύματα και υλικές ζημιές.
7 Φεβρουαρίου 1944.
Στο λιμάνι της Χίου ήδη από τις απογευματινές ώρες του Σαββάτου 5 Φεβρουαρίου 1944 έχει καταπλεύσει ένα μικρού εκτοπίσματος σουηδικό φορτηγό, το «Wiril» (=παλικάρι) ναυλωμένο από τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό. Έφερε μάλιστα φανερά τα διακριτικά της ουδετερότητάς του, μετέφερε δε επισιτιστική βοήθεια για τον ντόπιο πεινασμένο από τη ναζιστική κατοχή πληθυσμό.
Το WIRIL το Σουηδικό φορτηγό που οι εξαθλιωμένοι από την πείνα Χιώτες και μάλιστα οι φτωχότεροι περίμεναν και τη βοήθεια που έφερνε ως μάννα εξ ουρανού.
Δευτέρα 7 Φεβρουαρίου 1944. Αρχίζει η εκφόρτωση τροφίμων από το Σουηδικό φορτηγό κι ενώ όλα κυλούν ήρεμα ξαφνικά γύρω στις 12 το μεσημέρι ακούγεται θόρυβος βομβαρδιστικών αεροπλάνων. Είναι ένα σμήνος 6 βρετανικών βομβαρδιστικών που πετώντας επάνω απ’ τις αντίκρυ μικρασιατικές ακτές, στο ύψος του Τσεσμέ, έστριψε αριστερά με προορισμό τη Χίο…
Κι αρχίζει ο βομβαρδισμός.
Η πρώτη επιδρομή με βόμβες ήταν για το Σουηδικό Α/Π WIRIL που επλήγη στο λεβητοστάσιο βγάζοντας σύννεφα μαύρου καπνού. Ακολούθησαν άλλες 2 ή 3 ‘βόλτες’ πάνω απ’ το λιμάνι και τα βρετανικά βομβαρδιστικά με τα πολυβόλα τους έριχναν τις ρουκέτες τους κατά παντός που εκινείτο στο λιμάνι.
Αυτές οι δυο δεύτερες φονικές κι αψυχολόγητες επιδρομές των βρετανικών βομβαρδιστικών ήταν πιο οδυνηρές και φονικές αφού απ’ τα πυρά των πολυβόλων έπεσαν νεκροί ή σοβαρά τραυματίες δεκάδες Χιώτες, κυρίως εκφορτωτές του λιμανιού που κατέβαζαν απ’ το πλοίο τα σακιά ή τα κιβώτια με το γάλα.
Αποτέλεσμα της επίθεσης 18 νεκροί, σύμφωνα με το άρθρο της παλιάς χιώτικης έντυπης εφημερίδας Χιακός Λαός.. Υπήρξαν επίσης δεκάδες σοβαρά τραυματίες, πολλοί από τους οποίους δεν επιβίωσαν. Τα σκάφη που βρίσκονταν πλησίον του «Wiril» βυθίστηκαν επίσης με τα φορτία τους.
Η συγκινητική περίπτωση του Σουηδού Nil Eric Nilsson.
Ο 30χρονος Σουηδός Nil Eric Nilsson εκπρόσωπος του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού είχε αποστολή να συνοδεύει τα πλοία του ΔΕΣ με τα φορτία τροφίμων κλπ. εφοδίων για τον επισιτισμό των Ελλήνων. Δύο απ’ τα σκάφη που χρησιμοποιούσε ―και τα δύο Σουηδικά― ήσαν το βομβαρδισθέν WIRIL και το HALAREN ,τα οποία συμπτωματικά ήσαν στον Πειραιά και 2 ημέρες πριν τη σφαγή της πόλης του Πειραιά απ’ τους συμμάχους απέπλευσαν για να μεταφέρουν τρόφιμα στη Σάμο, τη Λέσβο και σε άλλα νησιά του Αιγαίου.
Ο Nil αρχαιολάτρης, φίλος της χώρας μας, έτρεφε ιδιαίτερη λατρεία για τη Χίο. Αυτό γιατί σε κάποιο προηγούμενο ταξίδι του στο νησί, γνωρίστηκε με μία Χιωτοπούλα, την αγάπησε, αρραβωνιάστηκε, ενώ, στο τελευταίο του ταξίδι είχε αποφασίσει να τελέσει το γάμο επιλέγοντας τον πλοίαρχο του WIRIL να τους παντρέψει μέσα στο σκάφος, στο οποίο είχε ετοιμαστεί κι η δεξίωση. Κάτι που δεν συνέβη ποτέ λόγω του βομβαρδισμού του φορτηγού από τους ‘συμμάχους’…
Το μεσημέρι της μοιραίας για την Χίο και τον Nil Δευτέρας ο Nil βρισκόταν στην κουβέρτα του WIRIL επιβλέποντας την εκφόρτωση ενώ, τη στιγμή του βομβαρδισμού μόλις έπεσε η πρώτη βόμβα, έτρεξε αμέσως στη σκάλα, κατέβηκε απ’ το πλοίο, έτρεξε προς το τελωνείο κι εκεί ακριβώς, τον βρήκε η πρώτη φονική ‘συμμαχική’ σφαίρα πολυβόλου και παρά την άμεση σχεδόν μεταφορά του στην κλινική Ευαγγελίστρια, ξεψύχησε στην πόρτα της κλινικής… Την επομένη ημέρα έγινε πάνδημη η ταφή του στο νεκροταφείο του Αγ. Ιωάννου Προδρόμου…
Ερώτημα:
Η Συνθήκη της Γενεύης προβλέπει ρητά ότι σε περίπτωση πολέμου, τα πλοία των ουδετέρων χωρών όπως-στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο η Σουηδία-,έχουν ελεύθερη ναυσιπλοΐα, με την προϋπόθεση πως θα ενημερώσουν τους εμπόλεμους για προορισμούς κι ημερομηνίες. Όπως έγινε γνωστόν ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός κι η Σουηδική κυβέρνηση είχαν εγκαίρως ενημερώσει Γερμανούς και Άγγλους για τους πλόες, προορισμούς κι ημερομηνίες τόσο του WIRIL όσο του HALAREN.
Γιατί λοιπόν, κανείς δεν καταδέχτηκε να δώσει εξηγήσεις για τον βομβαρδισμό αυτό της Χίου από συμμαχικά αεροπλάνα όπως και γιατί κανείς δεν ανέλαβε ποτέ την ευθύνη γι’ αυτόν τον βομβαρδισμό;
Βοήθημα: άρθρα εποχής από τον Χιακό τύπο. Φωτογραφίες: σελίδα Εθνική Επιτροπή Επίλυσης Αρμενικού Ζητήματος/ άρθρο 7ης -2-2021.
Για την diafaneia.eu
Τασσώ Γαΐλα
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.
